#14 Bảy điều mình rút ra khi quay lại tìm việc
Dành cho người đang và sẽ chuẩn bị nghỉ việc, đi tìm cơ hội mới.
Chào bạn,
Mình đang viết bức thư này khi ở trên xe ra sân bay Nội Bài về lại Đà Nẵng. Mình lại vừa ra Hà Nội gần 01 tuần và quay về rồi đây.
Nối tiếp bức thư trước, mình tiếp tục chủ đề tìm kiếm cơ hội việc làm mới dựa theo trải nghiệm bản thân. Nếu bạn chưa đọc thì mình đề xuất bạn đọc thư cũ trước khi đọc tiếp bức thư tuần này nhé:
Đây là 7 bài học mình đã ngẫm nghĩ trong thời gian vừa rồi. Mình tách riêng ra một bức thư khác vì muốn dành cho bạn, người đang và sẽ chuẩn bị nghỉ việc để tìm kiếm công việc mới trong năm nay.
Mình không phải là chuyên gia về nhân sự, cũng không có nhiều kinh nghiệm làm CV, đi phỏng vấn ứng tuyển.
Nên bức thư này chỉ muốn cho bạn xem một góc nhìn khác từ người vừa đi trước, để bạn có thêm dữ liệu chuẩn bị cho hành trình sắp tới. Đặc biệt là khi thế giới thay đổi từng ngày và thị trường việc làm cả trong nước lẫn quốc tế đều có xáo trộn.
1. Không có công việc nào là ổn định
1 2 năm trở lại đây, nếu chú ý tin tức, chắc chắn bạn từng thấy tin sa thải, lay off của nhiều công ty quốc tế lớn nhỏ, gần đây thì là liên tục các công ty Việt Nam tinh gọn, cắt giảm, phá sản.
Mình có bạn bè, người thân ở nhiều ngành như Công chức Nhà nước hay Ngân hàng cũng không thoát khỏi vòng xoáy này.
Nhiều năm trước, bố mẹ luôn bảo mình ra trường phải kiếm được công việc ổn định. Định nghĩa ổn định lúc đó là một công việc làm giờ hành chính, nghỉ thứ 7 - chủ nhật, đóng bảo hiểm đầy đủ, tối có thời gian chăm sóc bản thân và gia đình.
Tuy nhiên, nếu đặt định nghĩa đó vào hoàn cảnh bây giờ thì mình không đồng ý.
Với mình, hiện tại không còn định nghĩa công việc ổn định nữa mà chỉ có sự ổn định từ chính bản thân. Có nghĩa là, sự ổn định không nên đến từ một nghề nghiệp hay công việc cụ thể mà phải bắt nguồn từ sự vững vàng và tự chủ của mỗi người.
2. Tất cả đều cần có sự chuẩn bị
Tinh thần này luôn được nhấn mạnh trong các bức thư mình gửi từ đầu đến giờ. Và mình tiếp tục nhấn mạnh cho bạn về sự cần thiết của việc lên kế hoạch chuẩn bị trước khi quyết định làm điều gì.
Đối với quyết định nghỉ việc và tìm kiếm công việc mới, bạn cần dành thời gian để ngồi lại suy nghĩ, vạch ra các hướng đi rõ ràng cho chính mình.
Nếu nghỉ việc lúc này thì mình nên tiếp tục làm ở một công ty tương tự hay rẽ sang ngành mới?
Công việc tiếp theo cần khớp với tiêu chí nào trong mục tiêu gần - xa của mình?
Ưu, nhược điểm của từng hướng đi là gì? Mình có chấp nhận và chịu đựng được các nhược điểm đó không?
Mình cần dành ra bao nhiêu tiền chi tiêu nếu không tìm được công việc tiếp theo? Thời gian tối đa mình phải có việc mới là khi nào?
Không chỉ với quyết định nghỉ việc mà cả ở các giai đoạn khác trong quá trình tìm việc như nghiên cứu công ty, đi phỏng vấn thì bạn cũng cần chuẩn bị sẵn sàng trước mọi thứ.
Hãy nhớ rằng, việc lên kế hoạch trước như thế này không đảm bảo kết quả thực tế của bạn sẽ hoàn hảo 100%.
Nhưng chắc chắn việc hình dung ra kết quả cuối cùng, tưởng tượng được vạch đích sẽ giúp bạn thích nghi linh hoạt và ổn định tinh thần trước bất kì chông gai chợt tới trên hành trình tiếp theo.
3. Không cho trứng vào một giỏ
Đây là một câu nói nổi tiếng mình đã được nghe nhiều lần khi nhắc đến chủ đề tiền bạc hay đầu tư. Nhưng mình cũng áp dụng câu nói này trong chủ đề tìm việc nữa. Đó là cần đa dạng nguồn tìm kiếm công việc, đừng chỉ phụ thuộc vào 01 nơi.
Mình đã biết đến nhiều trường hợp mọi người bị tự tin quá mức khi có một nguồn công việc tốt:
Có người từng chia sẻ họ không cần phải viết bất kì CV nào từ lúc ra trường vì họ có network tốt với bạn bè, người quen và được giới thiệu job.
Có người thì chỉ tìm tin tuyển dụng ở các group Facebook chuyên môn như Marketing Jobs, Hội Designer, Tuyển dụng Content SEO,… rồi tự gửi CV qua nick của HR ở đó.
Có người chỉ muốn tải CV hoặc tự làm CV qua các nền tảng tuyển dụng lớn như TopCV hay Vietnamworks rồi hàng ngày đi lướt các tin tuyển dụng mới, thấy tin nào ổn thì bấm ứng tuyển luôn.
Tất cả cách tìm việc trên đều ổn và có tiềm năng tìm được công việc thích hợp. Nhưng nếu mỗi lần tìm việc bạn đều chỉ sử dụng 01 đến 02 cách như thế thì chính bạn đang hạn chế các cơ hội phù hợp hơn ở bên ngoài và giới hạn cả sự lựa chọn công việc của bản thân.
Thay vì đó hãy đa dạng các nguồn tìm việc, kết hợp tất cả cách trên và thêm một số cách khác như:
Xây dựng Linkedin cá nhân, bật #Opentowork và chủ động connect với các HR trong ngành hàng bạn muốn làm, công ty bạn yêu thích,…
Xóa bỏ sự ngượng ngùng và công khai up status/story lên các trang MXH như Linkedin, Facebook để thông báo mình chuẩn bị nghỉ việc và đang tìm kiếm công việc mới.
Nhắn tin hoặc email trực tiếp đến một người lạ (Cold Email) đang giữ vị trí quan trọng trong công ty bạn muốn tham gia để giới thiệu bản thân, thể hiện sự quan tâm đến các vị trí trong tương lai.
4. Sếp/lãnh đạo trực tiếp có ảnh hưởng lớn hơn bạn nghĩ
Khi tìm việc lúc sinh viên và mới ra trường, ưu tiên công việc của mình là cơ hội làm việc, mức lương sau đó mới đến công ty, môi trường làm việc. “Sếp” lúc đó với mình là một danh từ rất xa xôi, mình nghĩ mình sẽ chỉ làm đúng việc của mình thôi, không có liên hệ gì sâu sắc với cấp trên trừ việc giao nhận tasks cả.
Sau khi đi làm 3 năm part-time và 3 năm full-time, mình càng ngày càng nhận ra tầm quan trọng của vị trí lãnh đạo, sếp trực tiếp của mình. Người này không chỉ có mối liên hệ về công việc, họ còn có ảnh hưởng đến tư duy, cách suy nghĩ, làm việc, thái độ và có thể là cả con người của mình ở giai đoạn đó.
Mình sẽ chia sẻ nhiều hơn về các người sếp mình đã từng đồng hành trong mấy năm đi làm này. Nhưng chắc chắn họ đã khiến mình phải đặt tiêu chuẩn cho người sếp phù hợp, bên cạnh các tiêu chí về cơ hội, phúc lợi, văn hóa công ty,…
Vì vậy, trong giai đoạn tìm kiếm cơ hội, ngoài việc nghiên cứu các thông tin cơ bản của một công ty, bạn nên tìm cách khám phá thêm profile cá nhân của người mà bạn nghĩ sẽ là cấp trên trong tương lai của mình.
Bạn có thể đọc các bài viết/nghe podcast phỏng vấn họ, xem các bài đăng trên MXH của họ,… Bạn sẽ tự tổng hợp được dữ liệu chung về người này và có thể hình dung được phong cách làm việc, mindset của họ.
Điều này giúp bạn có thêm thông tin để cân nhắc khi quyết định ứng tuyển hoặc giúp bạn chuẩn bị các câu hỏi phỏng vấn lại nhà tuyển dụng nếu bước vào vòng sau.
5. Hãy là người "tìm việc" chứ không phải "xin việc"
Có một điều thay đổi mà mình thấy bản thân khác hẳn so với các lần tìm việc trước và mình muốn chia sẻ năng lượng này với bạn. Đó là sự chủ động trong tất cả khoảnh khắc.
Bạn chủ động lập một danh sách công ty lý tưởng và tự đi tìm kiếm các công ty phù hợp tiêu chí.
Bạn chủ động nhắn tin cho HR của công ty và tự đề xuất bản thân như 01 ứng cử viên tiềm năng.
Bạn chủ động từ chối, nói không với các offer, tin ứng tuyển không phù hợp với định hướng bản thân
Bạn chủ động sắp xếp thời gian phỏng vấn để vừa phù hợp với lịch trình công ty vừa có thời gian cho bạn chuẩn bị.
Bạn chủ động đưa ra các câu hỏi cho nhà tuyển dụng để giải đáp thắc mắc bạn chưa rõ khi nghiên cứu công việc và có thêm dữ liệu để cân nhắc sau này.
Bạn chủ động lựa chọn công ty và tự tin với quyết định của mình.
Khi bạn chủ động, bạn có cảm giác ổn định và vững tin hơn với tất cả bước đi tiếp theo.
Vì việc ứng tuyển và tham gia quá trình tuyển dụng đều đang lấy thời gian của cả 02 phía - kể cả bạn và công ty. Nếu bạn không chủ động, chỉ đi theo quy trình của đại diện công ty hay bị ảnh hưởng bởi hoàn cảnh xung quanh, bạn sẽ dễ dàng đánh giá sai, ngộ nhận thông tin.
Kết quả là dù may mắn có offer công việc thì khi đi làm chính thức, bạn cũng dễ gặp vấn đề rồi lại nghỉ việc. Mất thời gian, công sức và tiền bạc của cả 02 phía. Hãy chủ động hơn nhé!
6. Chữ "phù hợp" có sức nặng hơn cả "giỏi"
Trong đợt tìm việc vừa qua, mình còn có 01 vị trí góc nhìn khác đó là Nhà tuyển dụng đi tìm kiếm ứng viên. Mình được giao trách nhiệm tuyển một số bạn cho team mới mình đang phụ trách trong năm nay (cụ thể hơn về công việc này mình sẽ kể trong các bức thư sau).
Khi ở vị trí này, mình phải tự viết Mô tả công việc (JD) và đi tìm CV tiềm năng. Khi nhận nhiều CV khác nhau, mình cần đánh giá và lựa chọn một số gương mặt đi đến vòng phỏng vấn. Khi phỏng vấn, mình phải tìm cách thức để tìm ra được những điểm phù hợp của bạn đó với công việc sắp tới,…
Mình nhận ra rằng, tất cả các điểm chạm của nhà tuyển dụng với ứng viên đều là dữ liệu để họ tổng hợp, đánh giá và xác định xem ứng viên này có phù hợp không.
Trong nhiều hoàn cảnh, từ ‘‘phù hợp’’ còn quan trọng hơn là từ ‘‘giỏi’’ hay ‘‘tốt’’. Vậy phù hợp ở đây là gì mà công ty nào cũng dùng?
Dựa theo kinh nghiệm làm nhà tuyển dụng tập sự trong thời gian ngắn, mình tự đưa ra một số yếu tố về 01 ứng viên phù hợp theo kinh nghiệm bản thân:
Không chỉ cần có kinh nghiệm, đạt được nhiều thành tựu ở các công ty cũ mà bạn cần thể hiện được khả năng phát triển của bản thân liên quan đến đóng góp của công ty mới trong tương lai.
Mình đã thẳng thắn chia sẻ trong buổi phỏng vấn với chị sếp ở công ty mới đó là mình không có nhiều kinh nghiệm sâu về Influencer Marketing do không phụ trách chính ở công ty cũ. Nhưng mình coi việc làm ở công ty sau này là cơ hội để đào sâu, khám phá kỹ năng nên mình tin chắc mình sẽ có nhiều insights, ideas thú vị cho công việc.
Giá trị, thái độ, phong cách cá nhân của bạn có khớp với đội nhóm, văn hóa công ty hay chính cấp trên hiện tại không? Và nếu có sự khác biệt thì liệu có cải thiện, thay đổi được không?
Mình đã phỏng vấn một người anh 35 tuổi cho một vị trí trong team Marketing. Bỏ qua tuổi tác hay kinh nghiệm làm việc, anh chủ động chia sẻ với mình luôn anh là người yếu khả năng giao tiếp, chưa biết cách diễn đạt các ý tưởng nhưng anh có tinh thần cầu tiến, khả năng thích nghi cao nên sẽ cố gắng hòa hợp và giao tiếp linh hoạt với team. Sau thời gian cân nhắc, mình đã chọn anh ấy cho vị trí đó, hiện tại anh đang thích nghi rất tốt với công việc và team của bọn mình.
7. Bình tĩnh và may mắn sẽ đến khi bạn không ngờ tới
Các công việc gần nhất mình chọn làm đều có thêm một chút may mắn ở phút cuối.
Nhưng may mắn ở đây không phải là phủ nhận tất cả nỗ lực bạn đã dành ra cho hành trình này. Đừng nghĩ là “Ôi chuẩn bị cho lắm vào rồi cuối cùng cũng ăn may trúng job”.
Với mình may mắn phải đi liền với Khả năng (Ability) và Cơ hội (Opportunity):
Nếu bạn không có khả năng trong công việc, không trau dồi các kỹ năng chuyên môn, không tự nâng cao kiến thức cho bản thân thì dù có bao nhiêu cơ hội đến, bạn cũng không đủ tự tin để ứng tuyển và nhận công việc này.
Nếu bạn đủ khả năng trong công việc nhưng không chủ động tìm kiếm công việc, không thể hiện ra mình sẵn sàng nhận các cơ hội khác nhau thì dù có giỏi đến đâu, bạn vẫn giới hạn trong vòng tròn riêng.
Mình hiểu rằng hành trình tìm kiếm cơ hội, nộp CV, đi phỏng vấn rồi chờ đợi offer trúng tuyển là một hành trình mệt mỏi, dễ gây áp lực nặng nề lên tinh thần và cảm xúc của mỗi người.
Nhưng mình tin rằng, nếu bản thân bình tĩnh, chủ động nâng cao khả năng và cơ hội xung quanh thì chắc chắn may mắn sẽ mỉm cười. Một công việc phù hợp, một cơ hội mới lạ sẽ bất ngờ đến vào lúc bạn không ngờ tới, dù bạn có lên kế hoạch chi tiết đến thế nào.
Kết thư
Mỗi người sẽ có một hoàn cảnh, áp lực, cơ hội khác nhau ảnh hưởng đến con đường tìm việc của mình. Mình mong rằng bức thư này sẽ bổ sung thêm cho bạn một số khía cạnh mới để áp dụng cho bản thân nếu thấy phù hợp.
Cảm ơn những lời góp ý, tin nhắn, bình luận của mọi người. Tiếp tục theo dõi và ủng hộ mình qua các trải nghiệm trong cuộc sống của một cô gái sắp sang 26 tuổi nha ;’’)
Cảm ơn đã đọc hết.
Ly Bui