#15 Cách mình rèn luyện trở thành người tự học mọi thứ
Mình tổng hợp thành một bài chung về chủ đề tự học.
Chào bạn,
Mình lại gặp nhau ở một tuần mới rồi. Vì tuần qua không có sự kiện nổi bật nên mình sẽ không chia sẻ nhiều ở phần đầu nữa. Mình vào chủ đề tuần này luôn nhé.
Nếu bạn theo dõi mình từ bức thư đầu tiên và qua nhiều bức thư khác, bạn có thể nhận ra mình luôn nhắc đến chủ đề tự học ở mọi nơi.
Từ hồi còn nhỏ tự học thiết kế, chỉnh sửa hình ảnh để trở thành một Graphic Designer chuyên nghiệp (dù chỉ làm có 3 năm thôi). Cho đến mấy năm gần đây tự rèn luyện khả năng tự học để học đủ loại kiến thức, kĩ năng, công cụ như Digital Marketing, Strategic Plan, Paid Ads, SEO, Email Marketing, Ecommerce, Data Analysis…
Ngay cả việc lập ra Substack này và bắt đầu hành trình học viết cũng là một trong các cách để mình tự học khả năng viết hàng ngày.
Nên bức thư này sẽ tổng hợp tất cả kinh nghiệm mình đã rút ra để rèn luyện được tính tự học hiện tại và tinh thần học suốt đời (life-long learning) cho tương lai của bản thân. Mình cũng thử một dạng viết mới theo mẫu các câu hỏi phỏng vấn, bạn thử đọc nhé :’)
Lưu ý trước khi đọc: Tất cả thông tin được chia sẻ trong bức thư này đều là trải nghiệm và kinh nghiệm do chính mình rút ra, có tổng hợp thêm các nguồn bên ngoài để làm rõ luận điểm. Vì mỗi người một hoàn cảnh nên hãy cứ đọc và chỉ lựa chọn cách thức phù hợp với bản thân thôi nhé.1. Định nghĩa về tự học của bản thân và tại sao tự học quan trọng?
Mỗi người sẽ có định nghĩa riêng về tự học. Chỉ ghép hai từ đơn trong cả cụm ‘‘tự học’’ cũng có thể hiểu ra là tự mình học hỏi.
Theo suy nghĩ của mình, tự học là trạng thái tiếp thu tri thức một cách chủ động, không hề có chút ép buộc hay tác động từ bên ngoài.
Nên lúc còn ngồi trên ghế nhà trường, khi thầy cô yêu cầu học sinh chúng mình phải tự học ở nhà thì mình vẫn coi đó không phải là tự học (theo định nghĩa của mình).
Vậy tại sao cần rèn luyện kỹ năng và tinh thần tự học càng sớm càng tốt?
Tự quản lý bản thân: Với mình tự học gắn liền với khả năng quản lý hành vi, suy nghĩ và cảm xúc của bản thân một cách có ý thức và hiệu quả. Cụ thể là 01 trong các kỹ năng liên quan đến tự ra quyết định, giải quyết vấn đề,…
Khi bạn tự học, bạn tự hình dung được đích đến của mình là gì (nói thông thạo một ngôn ngữ mới, tự thiết kế một chiếc thiệp tặng mẹ,…). Bạn tự chọn hình thức học, thời gian học, không gian học phù hợp. Bạn tự chịu trách nhiệm với quá trình và kết quả thực tế.
Khả năng thích ứng với mọi hoàn cảnh: Mình tự nhận bản thân là người linh hoạt và thích ứng khá tốt, dù đặt mình trong hoàn cảnh nào, mình cũng cố gắng tìm cách cải thiện và vươn lên. Mình tin rằng tính cách này được củng cố từ khả năng tự học mình tích lũy dần dần.
Ngay cả trong bối cảnh thế giới đang thay đổi từng ngày như hiện nay, khả năng phục hồi, sự linh hoạt, tính tò mò, tinh thần tự học suốt đời luôn là bộ kĩ năng phải có trong hiện tại và tương lai.
Niềm vui từ những thứ nhỏ nhất: Như chính tên gọi của blog này, bản thân mình trân trọng từng khoảnh khắc được học và tiếp thu điều mới. Mỗi khi tò mò và tìm ra câu trả lời hay bỗng nhiên phát hiện một kiến thức mới, mình thấy bản thân tốt lên từng ngày, tự nhiên cũng thấy cuộc sống này thú vị, tràn ngập sự mới mẻ.
2. Yếu tố nào cần thiết để rèn luyện tính tự học?
Dựa theo kinh nghiệm bản thân, mình gợi ý bạn chuẩn bị các yếu tố này để theo đuổi hành trình tự học:
Động lực cá nhân: Vì tự học là không có sự ép buộc hay dựa dẫm nên tự học phải hoàn toàn xuất phát từ chính bản thân. Lí do bạn tự học là gì? Nó có đủ mạnh mẽ để bạn gạt bỏ mọi niềm vui khác và bắt tay vào làm liền? Đó là động lực lâu dài hay chỉ theo thời điểm?
Khả năng nghiên cứu và hệ thống thông tin: Điều này đến từ sự tò mò và muốn tìm bằng được đáp án của chính bạn. Bạn chủ động khai thác đa dạng nguồn thông tin, xác thực tài nguyên hữu ích, phân tích và liên kết chúng với nhau.
Kỷ luật và quản lý thời gian: Không có kiến thức nào học 01 đêm là thành tài, đọc 01 lần là nhớ hết mà bạn phải dành thời gian và sắp xếp lại lịch trình cá nhân để có đủ năng lượng tiếp nhận đều đặn.
3. Xây dựng lộ trình tự học như thế nào?
Trước đây mình không có lộ trình hay kế hoạch tự học cụ thể, đơn giản chỉ muốn học A học B thì tự mày mò tìm chỗ học mà thôi.
Nếu bắt đầu chưa rõ bản thân hợp với cách học tập nào, bạn hãy cứ lao vào học bất kì mảng nào bạn thích: muốn nấu ăn ngon > tìm mua sách hoặc lớp học dạy nấu ăn, muốn hiểu cách chạy Facebook Ads > tự đọc hết tài liệu chính thức của nền tảng,…
Nhưng nếu muốn rõ ràng, bạn có thể tham khảo lộ trình này dựa theo kinh nghiệm tích lũy của mình:
Bước 1: Tìm ra lý do tự học hay động lực của bản thân
Mình đã từng chia sẻ trong bức thư thứ 2 về một tình huống tự nhiên xuất hiện đã khiến mình tỉnh ngộ và nhận ra động lực tự học của bản thân. Đó là theo đuổi Tư duy phát triển.
Mình không muốn bản thân trở thành người tự ti, lúc nào cũng so sánh, áp lực với người này, người kia. Mình cũng không muốn chỉ đi loanh quanh trong vòng tròn riêng, tự cố định bản thân vào các phương pháp cũ kĩ, lỗi thời.
Mình muốn được phát triển và vươn lên. Mình muốn nỗ lực học hỏi, kiên trì, cải thiện bản thân từng ngày. Mình muốn trở thành một con người tốt hơn chính mình của ngày hôm qua.
Đó chính là động lực tự học lâu bền mà mình đã tìm ra và vun đắp được đến hiện tại. Bạn có thể đọc lại bức thư thứ 2 để hiểu thêm quá trình thay đổi của mình nhé:
Bước 2: Thử nghiệm nhiều cách học khác nhau để chọn được cách thức phù hợp nhất
Bước này đòi hỏi bạn cần hiểu bản thân, hiểu điểm mạnh, điểm yếu, thói quen, hành vi, sở thích của chính mình. Nếu bạn nào đã ‘‘master’’ đoạn này rồi thì bạn sẽ tự khám phá ra các cách thức học phù hợp với bản thân.
Nhưng ngược lại, nếu bạn bắt đầu tự học từ hồi còn nhỏ giống mình, lúc đó chưa rõ bản thân hợp với cách học nào thì chỉ có bước đơn giản nhất là thử nghiệm nhiều cách học khác nhau.
Mình lên Youtube và tìm kiếm các video hướng dẫn thiết kế Photoshop và Illustrator từ cơ bản đến nâng cao
Mình tham gia các khóa học offline ngắn hạn về tiếng Nhật để có thầy cô và bạn bè xung quanh cùng học
Mình tham gia các group Facebook về 01 chuyên môn cụ thể, nghiên cứu tất cả bài viết và tài liệu mọi người chia sẻ
Mình mua sách chuyên môn, kỹ năng và đặt thói quen phải đọc ít nhất 15 phút mỗi ngày
Mình tìm các khóa học online về chuyên môn đó trên Google hoặc Linkedin, lưu lại và dành thời gian học lần lượt
Mình đã thử rất nhiều cách học khác nhau trước khi tìm ra các cách phù hợp với mình hiện tại đó là đọc sách/báo/tài liệu, học khóa học ngắn và chia sẻ cho người khác.
Bước 3: Thực hành và áp dụng ngay lập tức
Theo mô hình kim tự tháp DIKW (Data - Information - Knowledge - Wisdom) và áp dụng trong tự học, chúng ta dễ dàng tiếp nhận Data và Information từ bên ngoài khi học.
Nhưng để biến chúng thành Knowledge và Wisdom của chính chúng ta thì cần có giai đoạn thực hành và áp dụng trực tiếp.
Với mình, bước này cần phải làm luôn và ngay lập tức, nhất là khi chúng ta vừa tiếp nhận thông tin qua tự học. Việc này giúp não không mất nhiều thời gian lục lại các dữ liệu vừa tiếp nhận mà còn được sàng lọc, đào sâu, lăn lại để ghi nhớ sâu hơn.
Mình áp dụng lộ trình này trong quá trình tự học các kiến thức về Digital Marketing trong các năm gần đây. Bạn có thể đọc lại từng bài nhé:
4. Khó khăn khi tự học và cách vượt qua chúng là gì?
Kỉ luật bản thân rất khó: Mình công nhận điều này luôn, đặc biệt khi hiện nay có quá nhiều thứ lấy sự tập trung của chúng ta. Để bản thân làm đúng theo lịch học hàng ngày, mình đã phải tự lên lịch trình theo tuần và tháng, tự nhắc nhở mình x100 lần là “mình có thể học ít mỗi ngày nhưng phải học đều”, “mình có thể bỏ 01 buổi học nhưng phải bù 02 buổi học tuần sau”,… Hãy lấy động lực tìm ra từ đầu để thúc đẩy bản thân từng ngày nhé.
Quá nhiều nguồn học và cách thức học: Mỗi ngày xem nội dung trên mạng, mình lại thấy một bạn nào đó chia sẻ các nguồn học và cách tự học mới. Như mình đã chia sẻ, dù có bao nhiêu cách học thì cũng đều phải xuất phát từ bản thân bạn. Chỉ có chính bản mới hiểu mình hợp với cách học và tiếp nhận được nguồn thông tin như nào.
Khó sắp xếp thời gian: Trở ngại này sẽ rõ ràng nhất khi bạn đi làm và có nhiều mục tiêu khác trong cuộc sống, không phải ai cũng dành được thời gian trống để tập trung hoàn toàn vào việc tự học. Mình đã từng lấy lí do này để cản trở việc tự học hồi là sinh viên vừa học (ở trường) vừa làm thêm lấy kinh nghiệm. Nhưng bây giờ, mình tin rằng thời gian luôn luôn có miễn là bạn tìm ra phương pháp sắp xếp phù hợp với thói quen sinh hoạt và làm việc của mình.
5. Tự học giúp bản thân đạt được điều gì trong cuộc sống?
Hầu như tất cả cột mốc trong cuộc đời mình đến hiện tại đều có liên quan đến việc tự học của bản thân.
Nếu không tự học thiết kế, tự mày mò sáng tạo ra các tác phẩm truyền thông cho sự kiện ở trường lớp, mình sẽ không được bạn bè, thầy cô chú ý và giới thiệu cho các công việc chính thức đầu tiên hồi Đại học.
Nếu không tự đi tìm đọc các tài liệu về quản lý dự án hay quản trị đội nhóm, mình sẽ không đươc tin tưởng giao các trọng trách lớn như Project Manager khi chỉ là sinh viên.
Nếu không yêu cầu bản thân phải khổ luyện về Marketing và tự học tất cả kiến thức liên quan, chắc chắn bản thân mình chỉ loanh quanh trong các kinh nghiệm bề mặt và không tự tin apply cho các công việc mới với trách nhiệm to lớn như bây giờ.
6. Rèn luyện tự học để tiến đến sự nghiệp học suốt đời như thế nào?
Câu hỏi này mình cứ cân nhắc có nên đưa vào không, vì với mình, tinh thần tự học của mỗi người gắn bó mật thiết đến sự nghiệp học suốt đời (lifelong learning) nên không có công thức nào để A tiến đến B cả.
Khi bạn đã nhận ra động lực bản thân, tìm ra cách học phù hợp và bắt đầu thấy yêu thích với việc tự phát triển từng ngày, bạn sẽ thấy đây là một hành trình không bao giờ có điểm dừng.
The more you learn, the less you knowHành trình học suốt đời này nuôi dưỡng sự tò mò của bản thân với thế giới, khiến mình trân trọng từng khoảnh khắc được sống và làm việc hơn. Mong bạn cũng như vậy nhé!
Câu hỏi cuối cũng chính là lời kết riêng của bức thư này.
Mong rằng bức thư này sẽ giúp bạn có thêm cảm hứng nào đó để nghiêm túc đầu tư cho việc tự học, học gì cũng được miễn là được học.
Cảm ơn bạn đã đọc đến đây.
Ly Bui